تحلیل اثرات بازخوردی و سرریزی در قالب الگوی داده – ستانده دو منطقه ای (مطالعه موردی استان تهران و بقیه مناطق)

اهمیت اقتصاد فضا چندی است در ایران مورد توجه پژوهشگران قرارگرفته و در سلسله مقالاتی نیز تلاش هایی برای شناسایی اهمیت اقتصاد فضا در چارچوب جداول داده - ستانده تک منطقه ای صورت گرفته که تحولی در مطالعات اقتصاد منطقه ای در ایران به حساب می آید. ضرایب داده – ستانده منطقه ای در این مقال ها بر مبنای نبود ضرایب آماری محاسبه و میزان اعتبار آماری آن نیز مورد آزمون قرار گرفته اند. اما ضرایب داده - ستانده تک منطقه ای به لحاظ اهمیت اقتصاد فضا و تحلیل های منطقه ای دارای محدودیت هایی است. برای برون رفت از این محدودیت ها، الگوی دو منطقه ای معرفی می شود. هدف از این پژوهش، ارائه روش برآورد ضرایب داده - ستانده دو منطقه ای با رویکرد غیرآماری است که برای نخستین بار در ایران به صورت تجربی مورد مطالعه قرار می گیرد. این دو منطقه استان تهران و استان های دیگر در اقتصاد ایران است. ضرایب داده - ستانده دو منطقه ای سیاست گذاران را قادر می سازد تا علاوه بر کاربردهایی که تحلیل های داده - ستانده تک منطقه ای دارند، اثرات بازخوردی و سرریزی بین منطقه ای و الگوی تجارت بین منطقه ای را شناسایی و طراحی نماید. نتایج برآورد ضرایب دو منطقه ای در سطح ده بخش اصلی در اقتصاد ایران در سال 1380 در این مطالعه نشان می دهد 58 درصد از واردات استان تهران از سایر اقتصاد ملی است، در حالی که 41 درصد از واردات سایر اقتصاد ملی از استان تهران است. همچنین، اثرات سرریزی در استان تهران بزرگتر از سایر اقتصاد ملی مشاهده شده و اثرات بازخوردی دو منطقه جزئی بوده است. فراتر از آن در این مطالعه میزان خطای به کارگیری مدل تک منطقه ای به جای مدل دو منطقه ای در سایر اقتصاد ملی20 درصد و در استان تهران 12 درصد برآورد شده، که بسیار قابل ملاحظه بوده و ضرورت استفاده از مدل چند منطقه ای را آشکار می کند.